SERKAWN TUALCHHUNG KOHHRAN

CHANCHIN THA MITIN TAN

PATHIANNI ZING PROGRAMME

10:00 AM, 26th July, 2020

PROGRAMME:


HUN KAIHRUAITU:
THUPUI: “FINNA LEH A BUL INTANNA”
- Rev Dr C. Vanlaldika

THUHMAHRUAI:
Mihring, mi pangngai tawh phawt chuan eng emaw ti zawng tal hian finna hi kan nei theuh a, chutih rualin atna pawh kan nei theuh awm e. Mihring chauh ni lo, ramsa leh rannung chi hrang hrangte pawh hian an mahni finna an nei vek a; mihring finna neih ang an nei lo mai a ni. Finna hi a hlu a, ro-sum tam tak aiin a hlu zawk a. Chuvangin mi pangngai tawh phawt chuan mi fing nih chu kan duh theuh a, mi a nih chu tumahin kan duh lo. Mi pangngai, mihring mihrinnaa Finna hi mihring timihringtu a ni ve reng a. Mahse tukina kan zir tur erawh chu mi pangngaiin mihring finna kan neih bak Pathian tihna atanga finna thu hi a ni a. Chu finna thu chu I han zir ho dawn teh ang:

FINNA CHUNGCHANG SAWI FIAHNA: Tun tumah hian Greek mifing Socrates te ho philosophy atangin finna kan zir dawn lo tih hre hmasa ta ila. Khawvel thila finna (philosophy) leh Bible-a finna a tih nen eng emaw chen inanna nei mahsela a kal kawp theih loh hun a awm thin. Tunlaiin India ramah Sadhguru a lar hle mai. A ni hi Yogi ropui tak a ni. Hindu ho tan phei chuan mifing tia chhal loh rual a ni lo. University hrang hrangah te kalin Foreign University-ah te hial amah kawmna an nei thin a, philosophical tak chuan a fingin mi hnialna te leh zawhna khirh khan tak tak te a chhang thiam em em a ni. Amaherawh chu, “Finna” kan tih mai hi hriatna (knowledge) te, thil hriatthiamna (understanding) te leh ngaihtuah theihna (intelligence) emaw neih hi a ni mai lo a. Heng hriatna te, thil hriatthiamna te leh ngaihtuah theihna te hmang tangkai thiam hi “mi fing” leh finna nei kan tih te chu an ni. Finna nei mi chu ‘mi fing’ a ni a, chu mi fing chuan a hriatna te, a thil hriatthiamna te, a ngaihtuahna te chu a hun tak leh a hmun dik takah a hmang thiam thin a. Heng thil pathum kan sawi tak – hriatna (knowledge), thil hriatthiamna (understanding/discernment) leh remhriatna (intelligence) te a hun tak leh a hmun dik taka hman tangkai nachang hriatna hi “Finna” an tih chu a ni. Chutih rualin heng thil pathum kan sawi tak te khi a tul hunah te, a hman hunah te hman nachang hre lo chu ‘mi a’ tih an hlawh leh si thei a ni. Pathianin mihring hi ama anpuiin min siam a, chu chu mi pangngai kan nihna laimu a ni a. Pathianin min siam dan ang ni lova khawsak leh nun erawh chu ‘mi a’ kan ni leh mai. He laiah hian ‘mi a’ nih a awl hle awm e. Kan hriatna te, hriatthiamna te leh ngaihtuah theihna a hman hun dik tak leh a hmanna hmun dik taka hman nachang hriat erawh chu Pathian tihna atanga kan neih theih a ni. Knowledge leh understanding neih tumin zirnaah nasa takin a kal theih a, Doctorate degree (Ph. D) hial pawh a neih theih a ni. Mahse zirna chuan Bible-a ‘finna’ a tih erawh a pe thei lo. Bible-in ‘finna’ a tih leh ‘mi fing’ a tihte chuan an thil hriat leh hriatthiamna te leh ngaihtuah theihna te chu a hun leh a hmun dik takah an hmang tangkai thiam thin a, chu tak chu Solomona finna chu a ni (1 Lalte 3: 16 – 28). Chu ‘finna’ chuan Pathian duh zawnga rorel thiamna – thu tawp siam dan te, ruahmanna siam thiamna te a lo nei thin a ni. Hei tak hi Jacoba’n “chung lam ata finna” (Jacoba 3: 17) a tih pawh kha a ni a. Lal Solomona finna neih pawh kha he finna ngei hi a ni. Kan hriatna leh thil hriat te chu a ropuiin a ril viau a ni thei e, Lalpa tihna atang lo chuan chu ‘finna’ chu finna a ni famkim thei lo a ni. Bible-a ‘finna’ nei tur chuan I mamawh hmasa ber chu zir sanna ni lovin ‘Lalpa tihna” a ni e.

PATHIAN TIHNA: 1 Johana 4: 18-ah chuan “hmangaihna famkim chuan hlauhna a hnawt bo zawk thin” tih kan hmu a. Pathian tihnaah chuan hmangaihna famkim a awm a ni. Hei hi thil lawmawm tak hlauhna reng reng awm lo a ni. Nimahsela, hlauhna a awm loh chuan Pathian tih thiam lo, tih thei lo leh tih nachang hre lo kan ni leh mai thin hi thil pawi tak a ni. Pathian tihna hi Pathian hlauhna a ni mai lo a, Pathian kan hmangaih let vena te, Pathian kan zahna te, Pathian kan hriat chianna te leh Pathian laka rinawmna te a ni zawk. Ringtu tam tak chu hlauhna karah lo chuan Pathian kan hriatna te hi a lo dal thin a, Pathian kan zahna te pawh a tlem a, Pathian kan hmangaihna te hi a tlem sawt thin awm e. Heti ang ringtu kan nih chhung chuan Pathian pathianna kan la tih tawk chiah lo tihna a thei ang. Pathian tihna tak takah thung chuan hlauhna a lo bo vek a, kan lo zalen ta a, nun hi a nuam em em tawh thin a ni. Nun a nawm a kan lo zalen chuan rorel te, thutlukna siam te, ruahmanna siam te pawh kan thiam mai ni lovin a nuam zel tawh thin a ni. 1 Lalte 3: 16 – 28 kha kan en chuan thubuai khirh tak Solomona’n a rem dan kan hmu a. Amah Solomon ngei hi “Lalpa tih chu finna bul a ni” tia lo sawitu kha a ni. Pathian a tihna avang chuan thutlukna siam dan te hi a hun leh a hmun dik takah a va thiam chiang em aw! Chuvangin Solomona chu a hun lai lal zawng zawngah lal fing ber nih a hlawh phah ta a ni. Kan Biakin sak mek atan te leh kan rawngbawlna hmathlir kohhran committee-in kan rel thin a. Hengah te hian Pathian finna kan mamawh a. Pathian finna kan dawn hma erawh chuan Amah Pathian tihna kan neih hmasak a pawimawh fo ang. Solomona finna dila a tawngtai hi kan hre fo thin a. Mahse,Solomona hian finna a dil hma hian Pathian a tihna erawh chu kan sawi tam tawk lo fo awm e. Pathian a tihnain Solomona hi finna a dil tir zawk a ni. Pathian tihna hi finna bul a nihna fam chuan mi fing nih duh chuan Pathian a tih hmasak a tul dawn tihna a ni. Solomona rorel thiamna leh a thufing tak tak Thuhriltute bu leh Thufingbu tea kan hmuh hi a finna rah chhuak a nih mek laiin Pathian a tihna lam hi kan hmaih thelh hauh tur a ni lovang. Hawh u, Lalpa hnenah finna dilin Amah Pathian finna pe theitu ngei chu i tih hmasa phawt mai ang u. Amaherawh chu, tih tlak a nih zia leh tih man awm tak a nih zia hre turin Amah, kan Lalpa chu hnaih a, a bula awm a tul thin a ni.

PATHIAN HNAIH/PATHIAN BULA AWM: A hma lamah khan ‘tih’ awmzia kan sawi nual tawh a, hlau sawina a ni ber lo tih kan hre tawh a. Miin a hlauh a hnaih ngai lo. Pathian tihna erawh chu Amah hnaihna atangin a lo awm a, a tih apiangin an hnaih bawk thin (Sam 73: 28). 2 Chronicles 9:7 kan en chuan Solomona bula awm tlat thinte nihlawhzia a sawi a. A chhan chu a finna thu an ngaihthlak thin vang a ni. Sheba lalnu khan ral khat atang mai chuan Solomona finna chu a awih thei lova. A hmuna kalin Solomona a han hmachhawn chiah chuan Solomona a fin zia a hre ta a nih kha. A tawpah phei chuan Solomona bula awmte nihlawh zia a au chhuahpui ta hial a ni. Heiang chiah hian Pathian finna hi ral khat atanga chhawr tangkai tum mai chi a ni lova, a bula awm a, amah hnaih a ngai thin a ni. Lal David chuan Sam 73: 28-ah chuan “Kei atan erawh zawng Pathian hnaih hi a tha a ni..” a lo ti a. Tha a tih chhan tlem te a sawi a, chungte chu – a inhumhimna atan leh a hnathawh zawng zawng chanchin hrilh theih nan a ni. Hei bak hi Pathian hnaih thatna sawi tur tam tak kan nei awm e. Heta ka han sawi duh chu ‘finna’ bawk a ni. Ruahmanna siam/Remruat thiamna te, thil hriatthiamna te, thil chhui thiamna te, rorel thiamna te; a, sawi tur tam tak a awm thei a ni. Chuvangin Pathian kan tih thin hi I hnaihin I vuan tlat ang u. Lehkha thiam, zir sang kan ni emaw mi mawl, zir sang ve lemlo kan ni emaw, Amah kan Lalpa, Pathian hnaih peih apiang hian an tih a, an fing mai thin dawn a lo ni.

TAWPNA: Aw le, vawiinah hian kan thu ngaithlatute hi finna mamawh leh finna duhtu kan ni vekin ka ring a. Khawvel thilah chuan kan kohhranah hian mi fing tak tak in awm mai thei. Vawiina finna kan sawi erawh chu Pathian finna a ni. Entirnan, Serkawn Tualchhung kohhranah hian puitling Primary School pass chin chu ziak leh chhiar thiam vek kan ni awm e. Nimahsela, ziak leh chhiar thiam si hian “Dam chhung ni chhiar thiam” lo eng zat nge awm ang I le? Sam phuahtu chuan “Kan dam chhung nite chhiar dan min zirtir rawh, finna thinlung kan neih phah hialna turin” a ti a nih kha. Vawiinah hian finna thinlung neih phah hial khawpa dam chhung ni chhiar thiam Lalpan a duh a, he leia a kohhran hian a mamawh a; chhungkaw tinin kan mamawh a, khawtlang leh ramin a mamawh tak zet a ni. Lalpa’n kan za atan malsawm theuh rawh se. Amen.


Hla sak hona: KHB No: 36 : Aw, khawngaihtu Pathianin

Aw, khawngaihtu Pathianin

Aw, khawngaihtu Pathianin,
Kan thinlung chhungah hian;
Thlarau min pek lawmna hi,
Khawvel finin a zo lo ve.

Mihring mihrinna hianin,
A ngaihtuah chhuak zo lova che,
Ka chhandamtu i thuruk hi.

A thukin a va sang em!
Khawvel fin zawng aiin!
Pathian hmangaihna thu hi,
Van leh khawvelan a khat e.

Aw, kei mi sual bo hnu hi,
A khawngaihna zarah;
Thlarau min pe, nunna hi,
Aw, ka nunna, Lalpa fak rawh.

  • Lalpa Tawngtaina