Mangannna ka tawhte zinga,
Hrehawm taka ka awm lai hian,
Ka ngaihtuahin ka lawm zawk e,
Lalpan mi ngaihtuah thin.

Nangin mi ngaihtuah thin,
Nangin mi ngaihtuah thin;
I kiangah eng nge ka hlauh vang?
Nangin mi ngaihtuah thin.

Dam chhung khawsak ngaihtuahna hian,
Ka thlarau hruaibo mah sela,
Lungngaia ka lo awm veleh,
Lalp;an mi ngaihtuah thin.

Hrehawmna lo thleng mah sela,
Buainate lo awm mah se;
Ka lawm zel ang, hei hi hriain,
Lalpan mi ngaihtuah thin.

TAWNGTAI RUALNA

Tawngtaina a hriat turte
1. Vawiin thlenga Pathian malsawmna leh venhimna kan chan avangin lawmthu i sawi leh ang u. Kan kohhranin malsawmna tam tak a dawn thin avangin leh midang tanpui ve thei tura Pathianin min ruat avangin a hnenah lawmthu i sawi ang u.
2. Chhungtinin Pathian biakna nung leh tha mahni in lamah kan buatsaih theih nan Thlarau thianghlim awmpuina i dil ang u.
3. Kan kohhrana member damlo, a bik takin Covid-19 positive te, BCCC leh CCC a awm te, home isolation a awm leh quarantine mek lai te tan i tawngtaisak ang u. Kan khawtlangah Covid case a tam chho ve ta hle a, Pathian tanpuina dil ila, alo ziaawm theih nan i ngen ang u.
4. Kohhran leh a hnuaia Fellowship hrang hrang Plan & Budget siam alo hun dawn hnai a, Pathianin kohhran min hruaia duh dan ngun taka Pathian rawn chunga pawl tinin kan hriatchhuah theih nan i dil ang u.
5. Kan thawhlawm, inkhawmna leh keimahni Pathian hnenah I hlan ang u.

THUCHAH

Thupui : LAL ISUAN MIN NGAIHSAK ṬHIN

Audio

Pathian Kohhran hote kan Lalpa Isua Krista hmingin chibai ka buk a che u. Hripui avangin kohhranhote a huhovin Biak Inah la inkhawm thei lo mah ila, mahni in lamah leh kan remchang dan anga hetianga inkhawmna hun kohhran in a buatsaih ṭhin te; tun hunah pawh Pathian thu puang chhuak leh thei tura min ruat ve leh hi lawmawm ka ti hle a. Pathian leh kan kohhran hruaitute chungah lawmthu ka sawi a ni.

Tukinah hian Pathian thu ngaihtuahho atana ka han thlan chhuah chu ‘Lal Isuan min ngaihsak ṭhin’ tih a ni. Lal Isua ngaihsakna, awmpuina leh venhimna chang ṭhin leh chang mek te kan ni a. Kan hriat reng ni mahse ama thu hmang ngei a Lal Isuan min ngaihsak a ni tih hi a thara kan hriat nawn leh a, chumi aṭanga sawt zawka Pathian lamah kan nitin nun leh rawngbawlna-ah te ke kan pen thar leh nan te, thlarau malsawmna kawng khat tal a, a thara kan chan theih nan tukinah hian Pathian kohhranhote rilru taka ṭawngṭaina nen Pathian thu te ngaitla a inbuatsaih leh turin kan insawm a ni.

NAUPANG PUAL :

Mangan Laia Ṭanpuitu

Livingstonia, Africa rama missionary Dr. Laws-a chuan African thuhriltu pahnihnin ramhnuaia sakeibaknei an tawh chanchin hetiang hian a sawi a. Ram hnuaia an kal lai chuan zuitu nei hian an inhre ta tlat mai a. An han hawi let nak chuan sakeibaknei lian pui mai hian a rawn pan hruau hruau mai hi an hmu a. Chulai hmunah chuan thingkung han lawn maina tur a awm si lova, an mangang dun hle mai , ‘Lalpa, Daniela sakeibaknei puka i chhanchhuak ang bawk khan keini pawh min chhanchhuak ve rawh,” tiin pakhat zawk chu a ṭawngṭai ta ngawt mai a. Chu sakeibaknei chu an din veleh a ding, an kal veleh a zui ve zel mai bawk si a, “Lal Isua hmingin thu ka pe a che, kal bo nghal rawh,” tiin pakhat zawk chuan thu a han pe tawp a. Chutichuan, hmanhmawh takin hnunglam hawilet lovin an kal ta zel a, sakeibaknei chu thinrim em em in a rum a, lei chu a phiat sauh sauh mai a. Mahse, a hnu lawka an va hawikir leh chuan sakeibaknei chu an mahni hlat zawnga a kal bo ta chu an va hmu ta a ni.

Pathian thu thianghlim chhiarin i ngaithla chhunzawm ang u.
1 Petera 5: 6-7 Chuvangin, a hun têah chuan a chawimawi theihna tur che uin Pathian kut chak tak hnuaiah chuan intihnuai ula, anin a ngaihsak ṭhin che u avangin in manganna zawng zawng ama chungah nghat vek rawh u.

Tute mai pawh hian ngaihsak nih hi kan thlakhlelh vek kha a ni a. Ngaihsak kan ni tih kan inhriatna aṭanga kan rilru leh chet phung danglam theihzia kan hre theuh awm e. Chumi rual chuan ngaihthah / ngaihsak lo nih inhriatna rilru erawh chuan kawng ṭha aiin kawng ṭha lo zawk a thlen thei hial awm e. Chuvangin, nghaihsak nih hi thilsiam tawh phawt te tan chuan a hlu a, abik takin mihring te tan ngat phei chuan a hlu lehzual a ni. In ngaihsakna hi nupa inkarah te, pafa inkarah te, nula tlangval inhmangaih inkarah te, chhungkhat kualah te, thenawm khawvenna inkarah te kan dah pawimawhin, hmun thuk tak a luah kan ti thei ang. Amaherawhchu, thilsiam leh mihring inkara kan ingaihsakna te, mihring leh mihring inkara kan inngaihsak ṭhinna te hi chuan tawp chin a nei leh mai thin. Lal Isuan min ngaihsak thinna erawh chuan hmaih palh a nei lo va, a tluan tling a, a huapzo vek a ni.

Lal Isuan min ngaihsak ṭhinna hi kawng li (4) in han tarlang ta ila.

1. LAL ISUAN MISUALTE A NGAIHSAK ṬHIN : Lal Isuan min nghaihsak ṭhin han tih hian mi fel zawk leh Pathian tana inpe thuk zawk te chauh Lal Isuan a ngaihsak deuh bik tura ngaihna te hi a awm a ni mai thei. Mahse, a ni hauh lo, Chanchin ṭha Luka ziak 19:5-ah chuan Lal Isuan chhiahkhawntu Zakai a hnenah ‘ Zakai, lo chhuk thuai rawh; vawiinah i inah ka thleng tur a ni.’ a ti a nih kha. A hunlai chuan chhiahkhawntu kha tlang huat rawn, eizawnna huatthlala, eiruk ching, hnam hmelma ang hiala thinhrik an ni a. Nawhchizuar nen hian misual, sual sim theih loh khawp nei an ni (Pharisaiho ngaihdan chuan) khawtlang endawng an ni. Chhiahkhawntu Zakaia kha chutiang ang dinhmun a ding pawh ni mahse, Lal Isuan, a ngaihsak a, a Inah a thlen chilh a. Chhandamna ropui tak a thleng ta a nih kha. Lal Isua hian mi fel leh mi ṭha a kan ngaih te chauh hi a ngaihsak lo, misual leh hmuhsitawm a kan ngaihte hi a thleng pha a, a ngaihsak ṭhin. Pharisaiten hmeichhe pakhat a uire lai tak an man hnenah khan Lal Isuan engtinnge a tih kha? ‘ Kei pawhin thiam loh ka chantir lo va che; kal la, tun hnuah tisual leh tawh suh,’ a ti a nih kha… misual leh ṭawmkailo zawk a ngaihte hnar ngailotu kan Lal Isua hi a la pangai reng a. Hebrai 13:8-ah Isua Krista chu niminah nen, vawiinah nen, kumkhua pawhin a pangaiin a awm fo vang a ti a. Tun hunah pawh hian sual bumna avangin langsar deuhin emaw langsar vak lovin emaw Pathian nen kan inkar hnawk deuh ṭiat a in hria kan awm em? Chumi avanga chauh phah hial kan awm em? Kristian hla bu No.134-na ah, Misual a hnar te pawh i hre ngai em? vawikhat mah, vawikhat khat mah a ti a. Misualte hnar ngai lova, kan nih ang anga min ngaihsak ṭhin tu Lal Isua kan nei a ni tih hi i hre thar leh ang u.. 1 Peter 5:7 ‘ Anin a ngaihsak thin che u avangin in manganna zawng zawng ama chungah ngat vek rawh u’ a ti.

Lal Isua he khawvela a awm laia a zirtirte zinga amah ngheng hnai ber tu; tholeh Krista Isua inlarna Tirhkoh Petera’n a sawi hi a rinawm a, a thlamuanthlak em em a ni. Chuvangin Lal Isuan min ngaihsak ṭhinna hian sual lakah a tharin min ti zalen leh rawh se.
2. KAN HLIM LEH LAWM LAIIN : Hripui leng avangin kan hlimna leh lawmna te, hlawhtlinna te kohhran ang leh ṭhenawm khawveng ah te han chan tlan a chakawm ṭhin; chu erawh hripui avangin tih chi rual a ni hrih si lo. Tlem zawk a hun hman ngai a ni si, hei hian kim lo riau leh mi beisei phak loh riau a inhriatna te hi a neih tir thei dawn te hian ka hre ṭhin. Amaherawhchu, heti hian ka ngaihtuah; Kana khua inneihna a Lal Isua a tel kha a tawk viau a ni, ani khan a hliahkhuh zo vek. Hripui leng karah hian Lal Isuan kan lawmna leh hlimna te min hriatpui hian a tawk em em a ni. Chu chu engtin nge kan sawi theih kan tih chuan 1Pet 5:7 Anin a ngaihsak ṭhin che u avangin tih tho hi a ni. Heng hlimna leh lawmna te, hlawhltinna te hi Lal Isua avangin ringtute ta ve tho hi a ni a, khawvelin a pek malsawmna aiin a duhawm zawk nghe nghe. Lal Isuan Kana khua inneihna a tui uain a chantir kha an sem rei tulh tulh a, a tak tulh ang khan, Lal Isua atanga hlimna leh lawmna, hlawhtlinna te hi a tlo bawk a; eiraltu a awm ve ṭhin lo. Thufingte 10:22 ah chuan Lalpa malsawmna chuan a tihausa ṭhin a. Lungngaihna a belhchhah ṭhin lo a ti a ni.

3. HARSATNA LEH MANGANNA KAN TAWH LAIIN: Lal Isua hian kan hlim leh kan lawm lai chauh hian min ngaihsak lova, harsatna leh mangan kan tawh lai pawhin min ngaihsak ṭhin a ni. Lal Isua leh a zirtirte lawngah an chuan lai khan thlipui nasa tak a lo tleh a, tuifawnte chu lawngah chuan a lo fawn lut hlawp hlawp a, chutichuan lawng chu a lo khat dawn ta mai a, zirtirte hlau mangang chuan ‘ Zirtirtu, kan boral hi pawi i ti lo vem ni?” tiin Lal Isua chu an kai tho va. Ani chu a lo harh a, thli chu a hau va, dil hnenah pawh chuan ‘ngawi la, awm hle hle rawh!’ a ti a. Thli chu a bang a, a reh ta ṭhup mai a ni. He kan hringnunah pawh hian a changin kan lungaiin kan kun tlawk tlawk fo a ni mai thei, kan eizawnna leh kan hmalakna hrang hrangah te kan duh anga a kal fuh zat theih loh chang a awm ṭhin. Chumi chuan min tihrehawmin, min ti mangang a. He kan manganna tuifawn leh harsatna thlipui nasa tak te hian min rum ṭhaih bakah, min chim pil lek lek ṭhin. Nimahsela, Pathian hian heng manganna tuifawn leh harsatna thlipui te hi, peh hel zawng leh pum pelh zawngin a mite hi min hruai a tum lova, kawng nuam leh hlimawm ringawt min zawh pui a tum lo. Manganna tuifawn leh harsatna thlipui karah hian thlipui leh tuifawn nasa tak te hau reh thei-tu Lal Isua hian, amaha chawlhna hmangin min ngaihsakna tihlan a tum zawk ṭhin. Matt 11:28 - ’Nangni thawk rim leh phurrit phur zawng zawngte u, ka hnenah lo kal ula, keiman ka chawlhtir ang che u’ a ti . Hawh u, Isua Krista hnenah chuan i chawl ang u, anin min ngaihsak ṭhin avangin.


4. THIHNA HLIMKAWR KAN ZAWH LAIIN : He khawvelah hian thihna lusunna avangin kan lungngai ṭhin, kan ṭap ṭhin. Heng lungngaihna te hian khawvel hi a thim zawnga thlirna min neih tir in, chu chuan min ṭhut bet chang a awm thei. He thu ka inbuatsaih laia hla pakhat, min pawl nasa em em tu chu KHB No. 154-na ‘Lungngaih ni leh lawm lai ni-ah hian’ tih hla hi a ni a. He hla phuahtu Rev. Franklin Ellswort Graeff-hi Philadelphia-a Methodist Pastor a ni a. Kum 33 mi a nihin nupui Mary Lauren Mauger a nei a. Kum 1900 US census record a a landan in fa an nei lo va, a nupui chanchin pawh hi hriattur a tam lo khawp mai. Kum 1880 khan a farnu upa ber Ann chuan a boralsan a. Kum 1882 khan a farnu naupang zawk Sallie chu a boral ve leh a. Chutia a farnute a chan mek lai chuan a kum zawnin a nu leh pate an boral chhunzawm a. A farnu naupang ber nen chauh an awm dun ta ran mai a. A nun khawhar tak a ziaawm chho dawn ta maw tih mek laiin, Arasma Graeff chuan a boralsan ve leh ta, Rev. Franklin Graeff-a chu kum 40 mi vel a nih chuan a thisen zawm, a chhungte zawng zawng an boral vek tihna a ni!!

Rev. Franklin Graeff hi thihna in a chungah thla a zar lai hian a lungngai lo a ni lo. Heng dinhmuna a din lai pawhin ngaihsaktu a nei a ni tih erawh a in hria. Chu chu Lal Isua a ni;
“Aw min ngaihsak fo tih ka hria. Ka lungngaihin a tinâ; Ngui chang ni leh zankhua rei hlauhawm hnuaiah; Min ngaihsak tih ka hria.” tiin hla ropui tak a phuah chhuak zawk a ni.
Tuite in dai kai lai pawhin kei in hnenah ka awm anga; luite in dai kai lai pawhin a chim pil lo vang che u; mei in kal tlang lai pawhin in kang lo vang a; maialhin a tialh hek lo vang che u, titu kan Lalpa Isua Krista hi a rinawm a, ani chuan englai pawhin min ngaihsak reng a ni.

TAWPNA :
Genesis 26:12 ah chuan Tin, Isaka chuan chu mi ramah chuan buh a ching ve a, chu mi ramah chuan buh za a hmu a; Lalpan mal a sawm bawk a, tih kan hmu. Kanan rama ṭâm tlak lai a ni, mitin mai kha ei tur a awm loh avangin an buai phili viauin a rinawm. Isak hian tam tlak a ziaawm hun emaw a zawh fel a, nunphung a pangaia awm hun emaw a nghak lem lo. Pathian rinchhanin buh a tuh a. Pathinin mal a sawm mai a ni. Chutiangin keini pawh, hripuiin min nuai mek avang te, sual hnathawh avang te, harsatna, manganna leh lungaihna avang te hian kan nun a ti nguai a ni mai thei? Hripui a ziaawm hun kan nghakhlelin, inkhawm leh kohhran a thiltihte kan thlahlel viau a ni thei. A dik e, hripui hian kian hun a la nei anga, heng kan hun tawng mek harsatna te angai reng lovang; hun zalen zawk Pathian zarah kan la thleng leh ngei ang. Hei erawh hria ila, Isaka chuan ṭâm a tlaklai pawhin buh chi a tuh tho ang hian vawinah hian eng dinhmunah pawh ding ila; hripui leng karah pawh ni se, tun aia nasa zawkin ṭawngṭai, thilpek, thiltih ṭhat leh Pathian thu chhiar leh ngainatna hmangin chi tuh thar leh ila. Pathian in mal a sawm ngei ang.

Chuvangin, a hun têah chuan min chawimawi theih nan Pathian kut chak tak hnuaiah chuan intihnuai ila, anin min ngaihsak ṭhin avangin kan manganna zawng zawng nghat vek ila. Amah rinchhan chungin ke i pen thar leh ang u. Amah avangin kan nung, kan che, kan awm a ni si a.
Lalpa’n kan za atan malsawm rawh se.

Pathian fakna hla:- KHB No. 430 - 'Lungngaih ni leh lawm lai niah hian'